本小编总是喜欢写一些稀奇古怪的科普文，写了那么多分类词汇，发现同学们都很头疼一些单词拼写，因为泰语中有大量的词是从巴利语和梵语借过来的，许多拼写奇奇怪怪，让人摸不着头脑。今天的科普文旨在让大家简单了解泰语中的巴利语梵语借词的特征，并学习一些常用的巴利语、梵语前缀，我希望这篇文章能够帮助大家通过“公式”猜出一部分陌生泰语单词的含义。一起来学习吧~

คำบาลีและสันสกฤต คำไทยเรามีคำภาษาอื่น เช่น บาลีสันสกฤต เขมร จีน เป็นต้น ปนอยู่มาก แต่คำภาษาอื่นนอกจากบาลีและสันสกฤต มี ลักษณะอย่างเดียวกับคำภาษาไทย แต่คำบาลีและสันสกฤตมีลักษณะผิดกับภาษาไทยอยู่บ้าง จึงต้องคัดบางอย่างมากล่าวไว้เป็นพิเศษ ดังต่อไปนี้

巴利语词和梵语词：我们所学的泰语也有很多来自其他语言的词汇，比如巴梵语（巴利语梵语）、高棉语（来自柬埔寨）、汉语等多种语言混合在其中。但是除了巴利语和梵语以外的其他语言外来词，都有和泰语本土词汇同样的拼写特征。只有那些来自于巴利语和梵语的词汇，它们的拼写或多或少都和泰语的拼写规则有些许出入，所以专门挑选了一些来给大家说明，详见下文分析。

พยางค์ประกอบหน้าศัพท์ คำจำพวกนี้เรียกว่า ‘อุปสรรค’ ใช้ประกอบหน้าศัพท์ เพื่อขยายความของศัพท์นั้นให้ต่างออกไป คล้ายคำวิเศษณ์ ในภาษาไทย แต่ไม่นับเป็นคำหนึ่งต่างหากอย่างคำวิเศษณ์ ถึงที่นำมาใช้ใน ภาษาไทย ก็ต้องนับรวมเข้าเป็นคำเดียวกับคำข้างท้ายเหมือนกัน อุปสรรคนี้ โดยมากใช้นำหน้าแต่คำบาลีและสันสกฤตเท่านั้น ไม่ใคร่ใช้นำหน้าคำไทย เว้นแต่คำโบราณบางคำ เช่น ‘ทร’ ซึ่งแผลงมาจากอุปสรรค ‘ทุ’ แปลว่า ชั่ว ยาก ใช้นำหน้าคำ ‘หู’ และ ‘หน’ เป็น ‘ทรหู’ แปลว่า หูชั่ว หมายความว่าได้ยินข่าวร้าย และ ‘ทรหน’ แปลว่า ทางลำบาก ทางไกล เป็นต้น

词前组合音节：这一类词叫作“前缀”，用来加在单词前面，以丰富扩展原词的含义。前缀的作用和泰语中的副词差不多，但其不能像副词那样单独算成一个单词。这些前缀在泰语中使用时，必须和后面跟着的其他独立单词共同构成一个新单词。这一类前缀，大多数只用在巴利语和梵语的借来词前面，不可以加在泰语本土词汇前面，一些古老的词汇除外，比如“ทร”就由前缀“ทุ”变形而来，译为“坏的、困难”，用来加在“หู（耳朵）”或者“หน（次、路）”前面，分别可以组成单词“ทรหู”，译为“耳闻不祥，意思是听到一些坏消息（后在诗词皇室用语中意为：渴望知晓、叫喊）”；而“ทรหน”，则译为“艰途、远路”等等。

读音：

ทรหู（ทอ-ระ-หู）

ทรหน（ทอ-ระ-หน）

点击可收听语音朗读

常见的巴利语、梵语词前缀如下：

 

【1】สุ- [前缀]

含义：好、美、容易

变体：โส-, สุว-, เสาว-, สร-

例词：

① สุภาพ 文雅、有教养=สุ+ภาพ（好+图画）

② โสภา 美观、光彩=โส+ภา（美+光）

③ สุ(ว)คนธ์ 香气、香料=สุ(ว)+คนธ์（好+气味）

④ เสาวรส 可口、百香果=เสาว+รส（香+味道）

⑤ สรเลข （古代）文官职称=สร+เลข（好+数字）

 

【2】ทุ- [前缀]

含义：坏、恶、难

变体：ทร-, ทุร-

例词：

① ทุศีล 违反戒律、破戒=ทุ+ศีล（坏+戒律）

② ทุรชน 坏人、恶棍=ทุร+ชน（坏+人）

③ ทรพิษ 剧毒=ทร+พิษ（坏+毒）

④ ทรหน 艰途=ทร+หน（坏+路）

 

【3】นิ- [前缀]

含义：没有、无、不存在

变体：นฤ-, นิร-, เนร-

例词：

① นิรภัย 安全、保险=นิร+ภัย （没有+灾难）

② เนรคุณ 忘恩负义=เนร+คุณ（没有+恩）

注意：คุณ 除了“你”的意思外，还有“恩”的意思。

 

【4】สํ- [前缀]

含义：一起、自己、集中、美好

变体：สง-, สัญ-, สม-, สัง-

例词：

① สัญจร 交通=สัญ+จร（集中+走动）

② สังวาส 同居、房事=สัง+วาส（一起+居所）

③ สังเคราะห์ 汇集、合成=สัง+เคราะห์（集中+行星、运气）

 

【5】วิ- [前缀]

含义：特别、亮、不同

变体：พิ-

例词：

① วิจิตร 五光十色=วิ+จิตร（亮+鲜艳、奇异）

② วิวิธ 各种各样=วิ+วิธ（特别+种类）

③ พิมุข 后面=พิ+มุข（不同+前面）

 

【6】อภิ- [前缀]

含义：大、超、格外、专门

变体：ภิ-, อัพภ-

例词：

① อภิรมย์ 无比欢乐=อภิ+รมย์（大+可喜）

② ภิรมย์ （简化自 อภิรมย์）

③ อภิปราย 讨论、商讨=อภิ+ปราย（专门+散布、播）

 

【7】อติ- [前缀]

含义：超过、越过

变体：อดิ-

例词：

① อดิเรก 业余、业余消遣（由 อติ+เอก 音变构成，งานอดิเรก 业余工作、兼职）

② อดิศัย 杰出

 

【8】อนุ- [前缀]

含义：小、后、跟随

变体：นุ-

例词：

① อนุบาล 幼儿园=อนุ+บาล（小+养育、维护）

② อนุชน 后辈=อนุ+ชน（后+人）

③ อนุชา 弟弟=อนุ+ชา（小+隶属）

 

【9】อว- [前缀]

含义：降临、低微

变体：โอ-

例词：

① อวตาร 神灵降世

② โอภาส 灿烂=โอ+ภาส（降临+光辉）

③ อวชาต 出身卑微=อว+ชาต（低微+出生）

 

【10】อา- [前缀]

含义：遍布、超、繁荣、相反

例词：

① อาพัทธ์ 联结、附着=อา+พัทธ์（超+相连）

② อามิษ 发达（=อามิส）

 

【11】อุ- [前缀]

含义：上升、外

例词：

อุทัย 旭日东升、繁荣=อุ+ทัย（上升+恩泽）

 

【12】อุป- [前缀]

含义：进、近、旁、副

例词：

① อุปราช 宰相=อุป+ราช（副+君主）

② อุปนายก 副主席=อุป+นายก（副+主席）

③ อุปาทาน [佛] 四取、供给=อุป+อาทาน（近+掌握）

 

【13】ป- [前缀]

含义：遍及、先、前

变体：ประ-

例词：

① ปภพ 更早出生；出生地=ป+ภพ（先+土地；遍及+土地）

② ประภพ 同“ปภพ”

③ ประมาท 疏忽大意=ประ+มาท（先+麻醉）

④ ประเทศ 国家=ประ+เทศ（遍及+地区）

 

【14】ปฏิ- [前缀]

含义：专门、重复、反

变体：ประติ-

例词：

① ปฏิทิน 日历=ปฏิ+ทิน（重复+白昼）

② ปฏิโลม 倒回、逆毛=ปฏิ+โลม（反+抚摸）

 

【15】ปรา- [前缀]

含义：反、构成反义词

变体：ปะรา-

例词：

① ปราชัย 输、败北=ปรา+ชัย（不+赢）

② ปราภวะ 破灭、破产=ปรา+ภวะ（不+繁荣）

 

【16】ปริ- [前缀]

含义：周围

变体：บริ-, บรร-

例词：

① บริหาร 管理（同 บรรหาร, ปริหาร）

② ปริมาตร 体积=ปริ+มาตร（周围+度量）

 

【17】อ-, อน- [呼语]

含义：不是、没有

这两个比较特殊，不能算作前缀，来自于 น 这个词，是“呼语”（说话中对所呼唤的人或事物的称呼，属于独立成分）。但是用法和前缀是一样的，直接加在词首。

例词：

① อกุศล 不善=อ+กุศล（不是+善）

② อลัชชี （佛）不知廉耻、违反僧规=อ+ลัชชี（不是+难为情的人）

注意：带有อน词缀的单词，可拆成“อน-”和“อ（辅音）”分析。

例词：

③ อเนก 非单一的=อน+เอก（不是+唯一）

④ อเนกประสงค์ 多功能的

⑤ อนันต์ 无数的=อน+อันต（没有+尽头）

พยางค์ประกอบท้ายศัพท์ คำเหล่านี้ในภาษาบาลีและภาษาสันสกฤตมีอยู่ ๒ พวก เรียกว่า ‘ปัจจัย’ พวกหนึ่ง และ ‘วิภัตติ’ พวกหนึ่ง คำบาลี และสันสกฤต ต้องมี ปัจจัย และ วิภัตติ ประกอบอยู่ข้างท้ายแทบทั้งนั้น

词尾组合音节：这一类词叫作“后缀”。后缀在巴利语和梵语中有两组，一组叫作“ปัจจัย”，另一组叫作“วิภัตติ”。在巴利语和梵语中，几乎每个单词后面都会由 ปัจจัย 和 วิภัตติ 组成。

๑. ปัจจัย นั้นใช้ประกอบท้ายศัพท์เดิม บางทีก็เชื่อมอยู่กับศัพท์เดิมทีเดียว บางทีก็ต่อท้ายออกมาให้เห็นได้ง่าย สำหรับเป็นเครื่องหมายบอก มาลา กาล วาจก ลึงค์ ฯลฯ ของศัพท์นั้น ๆ นับว่าเป็นส่วนสำคัญในไวยากรณ์ของเขา แต่ตกมาในภาษาไทย ไม่สู้สำคัญอะไรนัก เพราะศัพท์ที่เรานำมาใช้ มีปัจจัยประกอบสำเร็จมาในตัวแล้วทั้งนั้น จะเลือกคัดปัจจัยที่ใช้ในภาษาไทยชุกชุมมาไว้พอเป็นที่สังเกตดังต่อไปนี้

1. ปัจจัย 用来和原来的单词搭配组合，有时候用来衔接原词，有时候直接加在原词后面，这种很容易辨认。在巴利语和梵语中，后缀主要是用来说明语气、时态、语态，以及词性等等，算是巴利语和梵语语法很重要的一部分。但是用在泰语上时，就没有多大的重要性了，因为泰语借用过来的时候，单词就已经附带了后缀。我给大家挑选了一些高频后缀，详见下文分析。

 

【1】-ก [后缀]

含义：...类、人

用法：加在动词后面，构成“做某事的人”

例词：

① จรก 游客=จร+ก（游荡+的人）

② ทายก 施主、布施者=ทาย+ก（给予+的人）

 

【2】-น, -ณ, -ตา, -ติ [后缀]

作用：构成动名词

用法：加在动词后面，使其变为动名词；加在 ร 或 ษ 后面时，要用 -ณ

例词：

① ศาสน์ [名词] 教育（ศาส命令、指导+น）

② มรณ [名词] 死亡（มร+ณ）

③ กตัญญตา [名词] 孝心（กตัญญู+ตา）

 

【3】-อนีย, -นีย [后缀]

含义：应该

用法：加在动词后面；加在 ร 或 ษ 后面时，要变成 -อณีย์ 或 -ณีย์

例词：

① กรณีย์ 义务=กร+อณีย（做+应该）

② ไปรษณีย์ 邮政=ไปรษ+อณีย （寄送+应该）

๒. วิภัตติ เป็นเครื่องหมายประกอบท้ายศัพท์ ต่อจากปัจจัยออกไปอีก ศัพท์ในภาษาบาลีและสันสกฤตนอกจากจำพวกนิบาต ซึ่งคล้ายกับสันธาน ในภาษาไทยแล้ว เป็นต้องมีวิภัตติประกอบอยู่ด้วยแทบทั้งนั้น ใช้ประกอบท้ายนาม เพื่อบอก การก พจน์ ฯลฯ เช่น โจโร โจรคนเดียว โจรา โจรหลายคน ส่วนคำกริยาก็มีวิภัตติประกอบเหมือนกัน เพื่อบอก มาลา กาล วาจก ฯลฯ  เช่น กโรติ (เขากระทำ) กโรสิ (ท่านกระทำ) กโรมิ (ฉันกระทำ) "ติ" "สิ" "มิ" นี้เป็นวิภัตติบอกเวลาปรัตยุบัน และเป็นเอกพจน์ เป็นต้น

2. วิภัตติ 是另一种后缀的标志，它要接在 ปัจจัย 后缀的后面。巴利语和梵语中的单词除了有和泰语连词相似的呼语之外，还要有 วิภัตติ 加在名词词尾，用来表明词的“格”和“数”，比如：โจโร（一个贼），โจรา（多个贼）。当然，也有专门针对动词的 วิภัตติ，用来表示语气、时态、语态等等。比如：กโรติ（他做），กโรสิ（您做），กโรมิ（我做）。“ติ”“สิ”“มิ”这三个就是一般现在时态下的单数人称动词变位的后缀。

วิภัตตินี้ เราไม่ได้นำมาใช้ในภาษาไทย เป็นแต่ติดมาบ้างในคำประพันธ์ แต่ก็เพื่อให้สัมผัสคล้องกันเท่านั้น ไม่ได้ประสงค์จะบอก การก หรือ พจน์ อย่างในภาษาของเขา เพราะฉะนั้นจึงไม่ต้องอธิบายให้พิสดารยิ่งกว่านี้

不过，这种叫作 วิภัตติ 的后缀，泰语里面是没有使用到的，仅仅在一些韵体诗中才能够见到，但用途也仅仅是使其押韵而已，并不像巴利语和梵语那样具有限制词的“格”和“数”的作用，所以我们也就不再详细解释了。

总结到这里，我们可以看到巴利语和梵语的借来词中，出现了很多性、数、格的概念，这在欧洲语言中大量的出现，也别忘了，巴利语和梵语，本来就属于印欧语系，会有很多语法、构词的变化。

而泰语属于分析语（孤立语），即本身没有时态和格的变化，所以我们在深入了解这些借来词源头的时候，也不要过于钻牛角尖，了解词源是帮助我们更好的分析词汇，而不是让大家走火入魔、咬文嚼字哦！

 

好啦，今天的文章就到这里了，不知道有没有帮大家增长一些巴利语和梵语借词的小知识呢？也希望大家学以致用，今后看到熟悉的前缀后缀，能够快速反应过来哦。另外，感兴趣的同学，本小编给大家推荐一本书，叫作《ภาษาบาลีสันสกฤตในภาษาไทย》。

 

（感谢图片：Anchalee、粟米）

声明：本文由沪江泰语编译整理，未经允许禁止转载。如有不妥，敬请指正。