说到 วิก 这个词,大家肯定第一时间会想到它是假发的意思,没错,它就是英语中 wig 一词的音译词。但很多小伙伴不知道的是,这个词其实还有另外一个意思,甚至是很多泰国人也对 วิก 的这个意思不是很清楚。今天我们就来带大家一探究竟,看看 วิก 到底还有什么意思!


วิกลิเก, วิกละคร, วิกหนัง ฯลฯ ที่เราคําว่าวิก ยังใช้กับโรงหนังด้วย เช่นพูดว่า ไปดูหนังที่วิกนั้น วิกนี้ เราใช้วิกต่อเนื่องมายาวนานตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 แล้วคำว่าวิกมาจากไหน เอนก นาวิกมูล อธิบายไว้ใน ที่มาของคำว่า ‘วิก’ จากการค้นหาคว้าเอกสารเก่า
“黎伽剧院”、“戏剧院”、“电影院”这些经常会说到的词里都含有一个 วิก,比如说:“去这个剧院、那个剧院看电影。”我们从拉玛五世王时期就在使用 วิก 这个词了,但这个 词到底是哪来的呢?Anek Nawikmul 解释在《วิก一词的来源》中解释到:

 “คําว่าวิก-วิก, เช่นวิกปราโมทัย วิกบุษปะ และวิกโน่น วิกนี่ ซึ่งหมายความกันว่าเป็นที่เล่นการมโหรศพนั้น เปนภาษาอะไรแน่ เห็นใช้กันตลอดถึงในหนังสือพิมพ์ที่สำคัญก็เรียกก็ใช้ เท่าที่เดาก็ว่าเปนภาษาอังกฤษเรานี่เอง คือแปลว่า 7 วัน (หรืออาทิตย์หนึ่ง) แต่ทำไมพากันไปใช้เปนสถานที่ๆ เล่นการมหรศพเสียเล่า
“วิก 这个词,例如 Wik Pramothai、Wik Busapa 等等,这些都是表演戏剧的场所,到底是哪种语言呢?人们经常使用,而且在一些重要的报纸文件上也有使用,根据猜测可能就 是英语,意思是7天(一周),但是怎么会拿来用做表演戏剧的场所呢?



ถามๆ ได้ความพอจับเค้าได้ว่าเมื่อราว 20 หรือ 25 ปีล่วงแล้วไปนี่ คุณบุศย์ เพ็ญกุล พระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าอลังการ และเจ้าคุณพระยาเพ็ชรปาณี (ตรี) ได้มีลครรำ และยี่เกเล่นกันเดือนละครั้งเวลาเดือนหงาย ว่าราวตั้งแต่ขึ้น 8 ค่ำไปจนถึงราวแรม 8 ค่ำหรือก่อน หรือหลัง แล้วแต่เดือนจะมืดเร็วและช้า นับเปนวันราว 12 ถึง 15 วัน
询问过之后基本能明白大概的原因,在这之前20到25年以前,Phraong Chao Alangkan 和 Chao Khun Phra Phetpani 有一所剧院,在每个月的初八到二十三左右表演戏剧,时长根据天 黑的早晚有所不一,差不多每个月演出12-15天。

เวลานั้นคนโดยมากเรียกกันว่าลครวิก และยี่เกวิก จะเปนด้วยเล่นกัน เปนเวลาวิกๆ คือเป็น 7 วัน, 7 วัน ไม่เรียกชื่อของคณะหรือชื่อโรงลคร เช่นพูดกันเสียว่า ไปดูลครวิก ดูยี่เกวิก ซ้ำต่อมาคำลครแลยี่เกข้างน่า กลับถูกตัดไปเสียอีก เลยเพียงเรียกกันว่า ไปวิก ไปวิก เป็นอันเข้าใจว่าไปดูลครหรือยี่เกกันตามแต่จะไป มาบัดนี้คำว่าวิกกลับมาใช้เป็นคำว่าสถานที่ที่เล่นการมหรศพกันเสียทีเดียว”
当时很多人会说 ลครวิก“剧院 ”、ยี่เกวิก“黎伽剧院”,一般会连着表演7天,人们也不习惯叫剧院的名字,所以就说“去看 ลครวิก”“去看 ยี่เกวิก”,后来在前面的 ลคร、ยี่เก也被省略,就只剩下了“去 วิก”,大家就明白是要去看喜剧或者剧了。到了现在 วิก 就彻底变成了来称呼表演戏剧的场所了。”



จากข้อความข้างต้น ที่กล่าวถึงชื่อเจ้าของโรงลครลิเกสมัยเล่นเป็นวีกวีก อเนก นากวิกมูลเห็นว่ายังมีความคลาดเคลื่อนอยู่บ้าง คือ เมื่อราว 20-25 ปีก่อน อันเท่ากับยุค 2430 คุณบุศย์ เพ็ญกุล, พระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าอลังการ และเจ้าคุณพระยาเพ็ชร ปาณี (ตรี) จัดละครรำ และยี่เกเล่นช่วงเดือนหงายเดือนละครั้ง ทําให้คน พูดว่าไปดูละครวิก และยี่เกวิก นั้น เอนก นาวกิมูลเห็นแย้งว่า ความจริงการละเล่นเป็นวีกวีกที่ว่านั้น มีมาก่อนสมัยนายบุศย์และอีกสองท่านแล้ว คือมีมาตั้งแต่สมัยเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง (เพ็ง เพ็ญกุล) บิดานายบุศย์
从上述的内容可以看到,以前的剧院都是以周为表演周期的,Anek Nawikmul 认为这样的说法还是存在一定问题的,因为在20-25年前,大约是1887年,Phraong Chao Alangkan 和 Chao Khun Phra Phetpani 的剧院在每个月的渐圆月期间表演戏剧,所以大家才说:“ไปดูละครวิก、ยี่เกวิก。”但是,Anek Nawikmul 还提出 ,实际上这种戏剧表演周期在 Phraong Chao Alangkan 的父辈时期就已经有了。

โดยมีหลักฐาน ในหนังสือพิมพ์สยามไสมย ของหมอสมิท เล่ม 3 แผ่น 21 จ.ศ. 1246 พ.ศ. 2427 หน้า 377 ไมโครฟิล์มในหอสมุดแห่งชาติ มีข้อเขียนของท่านผู้หนึ่ง กล่าวถึงโรงละครปรินซ์เทียเตอร์ ของเจ้าพระยามหินทรฯ ว่า
证据是国家图书馆收藏的报纸《Siam Samai》1884年第21版第3册377页上有胶卷图片,有作者提到一段 Mahinthrasakthamrong 的 Prince Theater 剧院的内容:

“ข้าพเจ้าทั้งหลายชายหญิงผู้ชอบดูการเล่นสนุกนี้พร้อมใจกันเป็นอันมาก ขอให้ความสรรเสริญลครโรงที่คนทั้งหลายเรียกว่าปรินซ์เทียเตอร์ เดือนหนึ่งได้เปิดความสนุกนิ์ให้คนทั้งหลายได้ดูเพลิดเพลินใจในวันพระจันทร์เตมดวงวีกละ 6 วัน วีกละ 4 วัน วีกละ 5 วัน วีกละ 6 วัน เปนที่คนทั้งหลาย นิยมยินดีภากันไปดูเล่นมากๆ ถึงจะเสียเงินค่าที่ดูก็ไม่ได้มีความเสียดาย…”
“喜欢戏剧 的女士和先生们都是志同道合的人,希望这所叫做Prince Theater的剧院能给大家带来欢乐,每月都将为大家提供娱乐,从满月的周一开始,分别是6天、4天、5天和6天,虽然观众需要付出门票的费用,但肯定不会让大家失望……”



ละครเจ้าพระยามหินทร์ฯ ที่เปิดเล่นเก็บเงินค่าดูนั้นจึงมีมาแต่ยุค 2420 แล้ว ส่วนละครคุณบุศย์ ละครพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าอลังการ และลิเกเจ้าคุณพระยาเพชรปาณี (ตรี) นั้นเป็นการแสดงของยุคต่อมา คือยุค 2430-2440
Mahinthrasakthamrong 的剧院从1877年就已经有了,Phraong Chao Alangkan 和 Chao Khun Phra Phetpani 的剧院是在后来1887-1897年才有的。

ส่วนการใช้คำว่าวีกในความหมายว่าโรงมหรสพ ก็คงค่อยๆ เลื่อนจนเป็นที่เข้าใจกัน เอนกไม่ได้ระบุว่าอยู่ในช่วง พ.ศ. ไหน แต่เปิดเอกสารชื่อ ฟื้นความหลัง เล่ม 1 ของพระยาอนุมานราชธน (ยง อนุมานราชธน) ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 พ.ศ. 2513 บทที่ 13 หน้า 151 พระยาอนุมานฯ อ้างคำบอกเล่าของบิดาถึงป้ายข้อความหน้าโรงละครปรินซ์เทียเตอร์ว่า
使用 วีก 来指代剧院的用 法就慢慢被人们所接受,Anek 并没有指明出现的时代,但是参考了 Phraya Anuman Rajadhon 的《恢复过往(第一册)》一书后,里面提到了 Prince Theater 剧院前的标语牌:

“มีป้ายบอกว่า ‘วี้กนี้จะเล่นเรื่อง (นั้นเรื่องนี้)’ ราษฎรเห็นคำว่า ‘วี้ก’ เป็นคำแปลก ไม่เคยได้ยิน และยังไม่มีคำว่า สัปดาห์ บัญญัติขึ้นใช้ในภาษา ไทยแทนคำอังกฤษคำนี้ ก็นึกเดาเอาว่า ‘วี้กนี้’ เห็นจะหมายความว่า ‘โรงนี้’ กระมัง คำว่า ‘วี้ก’ จึงกลายความหมายมาเป็นภาษาปากว่า ‘วี้ก’ คือโรงมหรสพซึ่งแสดงประจำเป็นกำหนดวันและเวลา และต้องเสียค่าเข้าดู…”
“有标语牌写到 :‘这周会表演名为…的戏剧,’普通民众看到 วี้ก 一词是个奇怪的词汇,当时 สัปดาห์ 这个词也还没有被收录到泰语中,所以可以推测到 วี้กนี้ 的意思就是‘这个剧院’,วี้ก 这个词就变成了一个口语词汇,指的是定时定期表演戏剧并需要买票观看的剧院。”



สรุปรวม การเล่นละครเป็นวีกๆ สัปดาห์ละ 5-6 วัน มีมาแต่ยุค 2420 เจ้าพระยามหินทรฯ เป็นคนทําขึ้นก่อนใคร เติมหน้าโรงมีป้ายบอกว่า วี้คนี้จะเล่นเรื่องอะไร ชาวบ้านเข้าใจผิด คิดว่าวี้ค หมายถึงโรงมหรสพ ทําให้วี้คกลายความหมายเป็นสถานที่ กับเนื่องจากคนออกเสียงสั้นๆ ว่าวิก คําว่าวี้คจึงกร่อนเป็น “วิก” ในที่สุด
总之,以星期表演戏剧,每周5-6天,从1877年就有了,Mahinthrasakthamrong 是首先创立这个词的人,在剧院前标示了“本周表演的剧目”,让大家误以为这个词指的就是剧院,所以它才有了剧院的意思,后来 วี้ค 一词语音简化成了วิก。


怎么样?虽然看着挺复杂,但是 วิก 这个词背后的故事你了解了吗?

声明:本文由沪江泰语编译整理,素材来自silpa-mag,未经允许不得转载。如有不妥,敬请指正。